Voorwoord LO
Deze recente opinie uit de Volkskrant getuigt van veel pragmatisme en weinig ideologie. Mijn complimenten aan schrijver Ton van Rietbergen.
In 2022 publiceerde diezelfde Volkskrant nog een zwaar ideologisch artikel op een soortgelijk onderwerp: Kent Nederland een huizentekort of een singlesoverschot? Zie ook mijn kritische reactie op dat artikel in mijn gelijkluidende blog van 2022.
In 2021 schreef ik zelf (ook) over woningnood versus vakantiewoningen en in 2015 over een daaraan gerelateerd onderwerp: Nieuw beleid voor immigratie, vluchtelingen en Nederlanderschap.
De laatste alinea hieronder (Niet korten op uitkering) deed me aan een ander onderwerp denken. Het basisinkomen is altijd als ideologisch gedachtegoed (van Links) gezien. In mijn blogs heb ik de pragmatische kant laten zien: Basisinkomen (2015) en Basisinkomen-2 (2016).
In tijden van steeds verder oplopende personeelstekorten zou het basisinkomen waarschijnlijk tot een forse bezuiniging kunnen leiden, aangezien de vrijkomende ambtenaren ingezet kunnen worden op aanpalende terreinen met structurele tekorten (o.a. Belastingdienst, Defensie, Onderwijs, Politie, Zorg).
Het zal me altijd blijven verbazen dat de (vooral ideologische) politiek zoveel moeite heeft met het accepteren van pragmatische ideeën en/of oplossingen, zoals die onder andere hieronder en hierboven zijn verwoord.
Te weinig huizen? Samenwonen moet niet geblokkeerd maar gestimuleerd worden (Volkskrant Opinie)
Volkskrant: Overheden en banken moeten de regels versoepelen om de huidige woningvoorraad efficiënter in te zetten, bijvoorbeeld voor samenwonen met vrienden. Want wie weet er nou beter hoe en met wie je wilt wonen dan jijzelf?
Door: Ton van Rietbergen
Datum: 1 september 2023
“Vorig jaar zijn er in Nederland voor het eerst sinds 1900 meer mensen overleden dan er zijn geboren. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek, maar veel ruchtbaarheid werd er niet aan gegeven. Des te meer aandacht was er voor het groeiend aantal migranten dat naar Nederland kwam. De geboorte- en sterftecijfers liggen dicht bij elkaar: 168 duizend baby’s zagen afgelopen jaar het levenslicht, terwijl 169 duizend mensen het leven lieten.
Dit is een voorbode van datgene wat – na Japan, Zuid-Korea, Italië en China – Nederland nu te wachten staat. Over krimp en de kwaliteit van de voorspellingen wordt echter nauwelijks gesproken. Het regent ramingen over de voortgaande groei, waarbij iedereen wijst naar de asielzoekers, die overigens slechts 10 procent van de groei uitmaken.
De bevolking groeit de komende decennia dus vooral doordat er meer mensen naar Nederland komen dan er vertrekken, en een klein beetje door de stijgende levensduur. Maar terwijl demografische voorspellingen redelijk betrouwbaar zijn, geldt dat veel minder voor migratie. Daar zijn de onzekerheden zo groot dat de voorspellingen extreme marges aangeven. Zo liggen de CBS-voorspellingen tussen de 17,2 miljoen inwoners (dus minder dan nu) en 22 miljoen.
Planbureaus
In zijn boek Black Swans maakt de Libanees-Amerikaanse denker Nassim Taleb zich vrolijk over het aantal planbureaus dat Nederland in de lucht houdt. Gekscherend zegt hij dat voorspellingen op korte termijn, zoals iets meer groei dan afgelopen jaar, wel te maken zijn, maar dat alle bureaus juist de wezenlijke gebeurtenissen niet kunnen voorspellen. Voor de economie waren de doorbraak van het internet, de aanslagen van 11 september 2001, de financiële crisis van 2008, corona en de Russische inval in Oekraïne veel belangrijker; allemaal waren ze niet voorzien door welk planbureau dan ook.
Belangrijker is wellicht het heilige geloof in dergelijke voorspellingen die soms tot selffullfilling prophecy’s worden. In zijn column wijst Frank Kalshoven hier op. Zo stelt hij terecht dat het kabinet het bouwen van huizen, de befaamde 1 miljoen woningen, als gegeven neemt, als ook dat steeds meer mensen alleen willen wonen, terwijl beleid bijvoorbeeld ook mensen zou kunnen stimuleren om samen te wonen.
Fileprobleem
Als elk huis gemiddeld 3 inwoners (in plaats van de 2,3 van nu, in grote steden inmiddels zelfs minder dan 2) zou tellen, is er geen woningnood en datzelfde geldt trouwens voor het fileprobleem. Als er gemiddeld twee mensen in een auto zouden zitten en niet zoals nu 1,2, dan zijn de files weg.
Datzelfde geldt volgens hem voor de bevolkingsgroei inclusief migratiestromen want men zou ook emigratie kunnen bevorderen of juist immigratie kunnen af remmen. Gek genoeg staan mensen nog steeds te dringen om naar de ‘neoliberale puinhoop die Rutte heeft achtergelaten’ (in de woorden van Harriet Duurvoort) te migreren. Bij de tot crisis gepromoveerde situatie op de woningmarkt gaat het ook niet zo zeer om een kwantitatief probleem. Nee, juist daar zien we dat ‘het recht op wonen’ haaks staat op het ‘eigendomsrecht’.
Recreatiewoningen
Tegenover het oplopende woningtekort van de ‘armeren’ staat het oprukken van het tweede, derde huis en recreatiewoningen. Niet zo zeer om in te wonen maar als belegging. Hoe zou het zijn als we het recht op wonen even zwaar zouden laten wegen als het recht op eigendom. Econoom Pieter Hein van Mulligen van het CBS wees er al op dat er 100 woningen op 101,2 huishoudens zijn, en dat hij dus geen woningnood ziet.
Er zijn in Nederland inmiddels meer dan 400 duizend huizen in feite tweede of derde huizen, en al meer dan 30 duizend recreatiewoningen. Veel gemeentes in de perifere regio’s zien dat met lede ogen aan en in Oostenrijk is men al bezig om het bezit van tweede woningen in de skigebieden als beleggingsobject af te remmen.
Niet korten op uitkering
Hoe dan wel? In de eerste plaats zouden we ervoor moeten zorgen dat zo min mogelijk huizen slechts een paar weken per jaar worden bewoond. Dat kan bijvoorbeeld door samenwoners niet langer te korten op hun uitkering. Samenwonen in velerlei vormen moet veel gemakkelijker worden, en gestimuleerd worden in plaats van geblokkeerd.
Laat al die architectenbureaus die nu veel mensen moeten ontslaan, eens nadenken over de omvorming van de woningvoorraad. Nu zijn er twee keer zo veel eengezinswoningen als er gezinnen zijn. Ook de NVM dringt aan op versoepelde regelgeving van zowel overheden als banken om de huidige woningvoorraad efficiënter in te zetten. ‘Wie weet er nou beter hoe en met wie je wilt wonen dan jijzelf?’ “
“Over de auteur
Ton van Rietbergen is economisch geograaf aan de Universiteit Utrecht. Dit is een ingezonden bijdrage, die niet noodzakelijkerwijs het standpunt van de Volkskrant reflecteert.”
0 Comments