Volkskrant titel: ‘Ons IQ gaat gestaag omlaag’ – Klopt dit wel?
Volkskrant ondertitel: Berichten verspreiden zich razendsnel, of ze nu kloppen of niet. Wij proberen de zin van de onzin te scheiden. Vandaag: Ons IQ gaat gestaag omlaag.
Publicatiedatum: 8 juli 2019
“Ons IQ is bezig met een vlucht omlaag. In plaats van een goed boek pakken we veel te snel een mobiele telefoon of tablet, waardoor we onze hersenen minder prikkelen. Ook slechte eetgewoonten en luchtvervuiling zouden hun tol eisen. Deze analyse van psychologe Elke Geraerts was te horen tijdens het tv-programma Zomer met Art, waarin ze haar nieuwe boek Authentieke Intelligentie toelichtte.
Klopt het?
Ter onderbouwing van de claim dat ons IQ omlaag gaat, mailt Geraerts een artikel uit 2015 uit het wetenschappelijke tijdschrift PNAS. Noorse onderzoekers vergeleken de IQ-scores van achttienjarige dienstplichtige Noorse mannen, geboren tussen 1962 en 1991. De gemiddelde scores van de dienstplichtigen nemen aanvankelijk gestaag toe. Zo scoorden de mannen met bouwjaar 1962 gemiddeld nog 99,5 punten, terwijl dienstplichtigen die 13 jaar later werden geboren gemiddeld 102,3 punten scoorden. Daarna gaat de trend bergafwaarts: dienstplichtigen geboren in 1989 scoren gemiddeld nog maar 99,4 punten. Achttienjarigen uit geboortejaar 1991 presteren met gemiddeld 99,7 weer ietsje beter.
 |
| Trends in IQ-score bij dienstplichtige Noorse mannen. Beeld PNAS |
Is het wel zo veelbetekenend dat de gemiddelde IQ-score van Noorse dienstplichtigen sinds 1975 met drie puntjes omlaag is gegaan? Dirk Smit, hersenonderzoeker van het UMC Amsterdam, noemt de data ‘zeer gedegen’ en ziet zeker aanwijzingen voor een neerwaartse trend. Jelte Wicherts, IQ-onderzoeker bij de Universiteit van Tilburg, vindt de data eveneens ‘indrukwekkend’, maar maakt zich toch geen zorgen over een verminderend IQ. In de eerste plaats blijkt uit zijn eigen overzichtsstudie uit 2004 dat verschillen in gemiddelde IQ-scores vaak deels het resultaat zijn van meetproblemen. Zo kan bijvoorbeeld het woordgebruik van een test niet langer aansluiten bij de doelgroep.
Ook Han van der Maas, hoogleraar psychometrie aan de Universiteit van Amsterdam, denkt dat de IQ-testen zelf wellicht de oorzaak kunnen zijn. ‘Door de digitalisering zijn de eisen aan onze intellectuele capaciteiten veranderend. Kennis van rekenkundige feitjes is bijvoorbeeld steeds minder relevant. Ik zou juist digitale vaardigheden willen toevoegen, waarop de mens van 1975 uiteraard lager scoort, omdat die vaardigheden toen minder relevant waren.’
Wicherts wijst ook op een invloedrijke analyse uit 2015 van een groot aantal IQ-studies uit de afgelopen eeuw. De conclusie van de auteurs is dat het zogeheten ‘Flynn-effect’ – het verschijnsel dat de gemiddelde IQ-scores van een gegeven populatie met de jaren toenemen – de laatste jaren wat minder sterk is dan voorheen. Van een neerwaartse trend is volgens de auteurs echter geen sprake.
De hoofdauteur van de betreffende studie, de Weense onderzoeker Jakob Pietschnig, zegt echter inmiddels wél genoeg aanwijzingen te zien voor een neerwaartse trend. Direct na het artikel uit 2015 publiceerde hij een nieuwe overzichtsstudie over IQ-scores op het gebied van ruimtelijk inzicht tussen 1977 en 2014 in Duitssprekende landen. Doordat de onderzoekers dit keer meer meetmomenten naast elkaar konden leggen, zagen ze dat het Flynn-effect niet alleen stagneerde, maar midden jaren negentig zelfs omkeerde. ‘We dachten toen nog dat het misschien aan de testen lag, of dat het specifiek was voor de regio. Maar in de jaren erna bleek het een patroon te zijn in veel Europese landen.’
De overzichtsstudie waarmee hij dit onderbouwt, betreft echter een studie waarbij de auteurs uitsluitend hebben gezocht naar negatieve trends. ‘Wie alleen zoekt naar een negatieve trend, vindt een negatieve trend’, zegt Wicherts hierover. De auteurs van de studie, Richard Lynn en Edward Dutton, zijn vaker scherp bekritiseerd wegens vooringenomen studies en ook beschuldigd van racisme.
Over de oorzaken van een eventuele neergaande trend is nog veel onduidelijk. De Noorse onderzoekers tonen in elk geval aan dat de neergang van het IQ van dienstplichtigen duidelijk geen genetische oorzaak heeft: ook binnen dezelfde families is de trend waarneembaar. Dat digitalisering de oorzaak zou zijn, gelooft geen van de gesproken experts: zo’n negatief effect op het IQ is nooit aangetoond en de negatieve trend zette al in vóór de digitalisering. Ook luchtvervuiling en slechte eetgewoontes liggen volgens hen niet voor de hand als oorzaken.
Eindoordeel
Er zijn aanwijzingen dat het Europese IQ licht daalt. Waar dat aan ligt, is nog onduidelijk.”
Bron: https://www.volkskrant.nl/wetenschap/ons-iq-gaat-gestaag-omlaag-klopt-dit-wel~b70f18d9/
0 Comments