“Op de EU-top in Salzburg zal Theresa May om ‘concessies’ voor Brexit vragen. Voor zijn belang op lange termijn kan Europa beter de rug recht houden, betoogt Joris Luyendijk.
Met een lagere arbeidsproductiviteit dan Italië, een economie die angstaanjagend afhankelijk is van de City, en luchtbellen op de huizen- en aandelenmarkt, moeten Britse burgers en de overheid elk jaar weer zwaar bijlenen om de eigen illusie van welstand te handhaven. Toch blijven de Britten op één vlak onverminderd wereldleider: public relations en communicatie.
Het interview dat Dominic Raab, de Britse minister voor Brexit, deze week aan een aantal Europese kranten gaf, waaronder NRC, is een schoolvoorbeeld van charmant manipuleren. Zeker bij hoogopgeleide Nederlanders gaan zulke gepolijste performances er vaak in als koek; dankzij decennia van geniale BBC-series, briljante Economist-artikelen en fantastische Engelse literatuur lijkt de Nederlandse elite soms bijna voorgeprogrammeerd om ervoor te vallen. Denk, in het recente verleden, aan de zo succesvolle pleidooien uit Londen voor marktwerking, privatisering en ‘light touch’ financieel toezicht. Of anders aan Tony Blairs even eloquente als rampzalige verzekeringen dat de Iraakse leider Saddam Hussein massavernietigingswapens verborg.
Maar nooit was la duplicité Anglosaxonne, zoals de Fransen het zo treffend noemen, gevaarlijker en schadelijker voor het Nederlandse langetermijnbelang dan sinds de Britse keuze voor Brexit. Het probleem is niet zozeer dat het land de EU verlaat – daar zijn best goede redenen voor te geven, zoals er ook goede redenen zijn om te blijven. Het probleem is veeleer dat de Britse regering nu iets lijkt te willen wat nooit op het menu stond: de voordelen van de EU maar dan zonder de verplichtingen.
Een kind begrijpt dat je je lidmaatschap van een club niet kunt opzeggen en toch de faciliteiten kunt blijven gebruiken. Toch is dat wat Londen eist. De interviews van Raab en de uitspraken van premier May, deze week, maken duidelijk hoe ze de Europeanen proberen zand in de ogen te strooien.
Take it or leave it
Het sleutelwoord is ‘concessies’. Voor het vertrek van een lidstaat heeft de EU regels en deze worden nu op de Britten toegepast. Het gaat dus om een juridisch proces waarbij de Britten zelf mogen beslissen wat ze binnen de door de EU gegeven opties wensen: hoe nauwer de handelsrelatie, hoe meer de EU ook over de Britse economie en handelspolitiek te zeggen heeft. Take it or leave it; de keus is aan de Britten.
Zo zitten Britse politici nu in een onmogelijk parket: als ze de beloftes van herwonnen soevereiniteit waarmaken, krijgt de economie een ongenadige dreun. Maar die economie beschermen betekent de erkenning dat hun negentiende-eeuwse idee van soevereiniteit al decennia volkomen is achterhaald, en dat Brexit gebaseerd is op leugens of wensdenken.
Maar dit hardop zeggen is nog altijd politieke zelfmoord; ook Labour-leider Jeremy Corbyn durft dit zijn kiezers niet voor te houden. En dus doen de Britten wat ze op zo’n moment altijd doen: ze rollen de pr-machine uit in de hoop dat ze anderen de prijs voor hun leugenachtige incompetentie kunnen laten betalen.
Opeens hebben Britse leiders en ministers best tijd voor interviews met Europese journalisten en tv-programma’s. De ambassades draaien overuren en zelfs pro-EU intellectuelen als Timothy Garton Ash beginnen mee te zingen. Het liedje is steeds hetzelfde: de Brexit is niet de afwikkeling van een juridisch proces waarbij één van de 28 lidstaten vertrekt. Nee, het is een echtscheiding tussen twee gelijken. En waar twee vochten hebben twee schuld, toch? En om er samen uit te komen moeten beide partijen daarom water bij de wijn doen. Zoals een woordvoerder van May het deze week uitdrukte: „Net zoals de Britse positie is geëvolueerd moet nu de EU hetzelfde doen.” Dat betekent: nu moet de club concessies doen, zodat de Britten na hun opzegging de tennisbaan kunnen blijven gebruiken.
Vijfgangenmenu
Op eendere wijze hebben ze de beeldvorming weten te sturen rond de financiële afwikkeling. Als jij vijf gangen bestelt in een restaurant maar net voor het hoofdgerecht vertrekt, snapt iedereen dat je nog steeds de hele rekening moet betalen. Hetzelfde geldt voor de verplichtingen die de Britten vóór 2016 in Europees verband zijn aangegaan. Maar aan Britse zijde wordt voortdurend gesproken van een ‘exit fee’ – alsof de EU ze afperst – of anders van een ‘divorce bill’; daar is de echtscheiding weer.
Maar als Brussel voor de Britten opnieuw uitzonderingsregels optuigt – die ze als EU-lid ook voortdurend bedongen – wil elke lidstaat voortaan zo’n speciale deal: wel de voordelen van lidmaatschap, niet de verplichtingen, wie kan daar tegen zijn? Dan krijg je zo’n berg van uitzonderingsposities, opt-outs en opt-ins dat de interne markt in elkaar zakt of uit elkaar valt.
Gelukkig ziet zelfs het traditioneel meest pro-Britse grote land van Europa dit in. De Duitse industrie dreigt zware klappen te krijgen bij een harde Brexit. Toch pleiten Duitse werkgevers onvermoeibaar voor consequente toepassing van het EU-recht. Want de langetermijnschade van een speciale deal voor de Britten is vele malen groter dan een korte economische schok van een harde Brexit.
„Onze boodschap aan Brussel is: doorgaan,” zei Joachim Lang, directeur van de Duitse koepel van werkgevers in de industrie tegen de Financial Times. „Wij staan volledig achter de Europese Commissie.” Meneer Lang is aanzienlijk minder charismatisch, grappig en welbespraakt dan zijn Britse tegenhangers. Maar hij verwoordt wel het Nederlands belang.”
Bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2018/09/19/val-niet-voor-valse-retoriek-uit-londen-over-brexit-a1617107
0 Comments