“De bestuursrechter oordeelde dat de AFM niet op basis van fouten in individuele controledossiers mag concluderen dat het stelsel voor kwaliteitsbewaking van de hele accountantsorganisatie niet deugt. De beslissing van de rechter betekent dat de AFM zijn toezichtsmethode op de sector grondig moet herzien en is een grote overwinning voor de twee Big Four kantoren.” (Financieel Dagblad, 20 december 2017)
Eigenlijk is deze hele kwestie (voor mij) een open deur. De uitspraak van de bestuursrechter is eigenlijk gewoon gebaseerd op elementaire kennis van statistiek (o.a. omvang steekproef en uitspraak over populatie). Toch heeft het – vreemd genoeg – zover kunnen escaleren.
De taak van accountants is – wettelijk gezien – duidelijk: een oordeel over de getrouwheid van een jaarrekening van een bedrijf of instelling. Getrouwheid betekent echter niet hetzelfde als juistheid. Er mogen – en zullen – dus fouten in een jaarrekening zitten zolang die maar geen afbreuk doen aan het oordeel van de accountant.
De werkzaamheden die accountants doen om tot dat eindoordeel te komen zijn niet wettelijk bepaald. Deze werkzaamheden zijn gebaseerd op een standaard controle model (per accountantskantoor) dat normaliter wordt aangepast aan de specifieke situatie van de klant. Risicovolle posten krijgen dus meer aandacht dan risicoloze posten.
De taak van de AFM lijkt duidelijk: toezicht houden. Bij de uitvoering daarvan dient de AFM keuzes te maken. De uitspraak van de bestuursrechter toont aan dat de door de AFM gemaakte keuze wordt betwist. Als accountant in business deel ik het standpunt van deze rechter.
Het afgeven van een accountantsverklaring is enigszins vergelijkbaar met het oordeel van een rechter. In beide gevallen bestaat er een kans dat naderhand blijkt dat een oordeel ten onrechte werd gegeven. Dit onterechte oordeel kan blijken uit een spoedige surseance van betaling. Meestal halen onterechte oordelen uiteindelijk de pers en leidt dit tot reputatieschade bij alle betrokken partijen.
Een fout in de controlewerkzaamheden betekent niet noodzakelijkerwijs dat de accountant een fout oordeel heeft gegeven. Een reeks fouten maakt die kans (veel) groter. Een kleine steekproef op controledossiers zal nooit een uitspraak kunnen gaan geven over de totale populatie en/of de kwaliteit van een accountantskantoor. Controle is mensenwerk en mensen laten steken vallen. Dit is tevens het standaardantwoord van accountants aan de AFM.
Interne model validatie zou een oplossing kunnen zijn. Het interne proces rondom model validatie zou dan object van extern toezicht kunnen zijn. Gebrekkige model validatie zou dan inderdaad het oordeel over de kwaliteit van het accountantskantoor beïnvloeden.
De uitspraak van de bestuursrechter kan er ook toe leiden dat de AFM nog meer mensen en middelen gaat inzetten. Dit zou de kosten van toezicht nog verder verhogen en nieuwe toetreders op de accountancymarkt nog verder beperken. De kwaliteit van het AFM toezicht zal echter nauwelijks toenemen noch de kwaliteit van haar beslissingen en/of sancties.
0 Comments