Basisinkomen

Lang heb ik het onderwerp basisinkomen als typisch links gedachtengoed gezien in het kader van het Sinterklaas willen spelen met andermans geld. Meer recent zag ik pas de enorme mogelijkheden om middels een basisinkomen de overheidsprocessen te herinrichten en vooral enorm te laten afslanken.

Complexiteit in processen ontstaat normaliter door de hoeveelheid uitzonderingen in processen en de noodzaak tot het inbouwen van controle systemen om die uitzonderingen te beheersen. De overheid heeft complexiteit tot haar specialiteit gemaakt.

Vrijwel elke Nederlander krijgt direct of indirect een uitkering of tegemoetkoming van de overheid. Al die uitkeringen en tegemoetkomingen hebben andere benamingen en zijn specifiek gericht op bepaalde groepen: bijstand, kinderen, ouderen, werklozen, zieken, zwangere zelfstandigen.

Alle uitkeringen kennen ingewikkelde – en dus arbeidsintensieve – aanvraag protocollen, (her)keuring, en controle systemen. Telkens komen er nieuwe regelingen bij en zelden verdwijnen ze. De Belastingdienst mag vervolgens telkens de rotzooi opruimen die door ons Parlement werd gecreëerd. Vanzelfsprekend ligt de Belastingdienst vervolgens zwaar onder vuur omdat ze moeite hebben om al deze complexe regelgeving tijdig ingebed te krijgen in hun legacy systemen.

Mijns inziens ligt de oplossing in eenvoud en simpelheid: geef elke Nederlander een basisinkomen en schaf alle specifieke regelingen en tegemoetkomingen af. Ook de aanvraag, (her)keuring, en controle systemen zijn niet langer noodzakelijk. Ik sluit niet uit dat de directe kosten (lees: uitkeringen) hoger zullen zijn dan voorheen maar de indirecte kosten (lees: ambtenarensalarissen) dalen dramatisch. De totale kosten voor de overheid zullen naar mijn overtuiging veel lager zijn dan voorheen.

Het basisinkomen zal onderdeel zijn van het belastbaar inkomen voor de IB. Voor wie het basisinkomen gelijk is aan het totale inkomen geldt geen belastingheffing. Voor anderen geldt het hoogste marginale IB tarief. De hoogte van het basisinkomen zal variëren per leeftijdscategorie gezien het verschil in de kosten voor levensonderhoud. Het basisinkomen zal een bestaansminimum geven (kleding, onderdak, voedsel) maar zeker geen luilekkerland. Autobezit past er zeker niet in.

Het basisinkomen zal dan – al dan niet tijdelijk – het totale inkomen zijn voor bijvoorbeeld: artiesten, bijstandsmoeders, kinderen, kunstenaars, muzikanten, schrijvers, sporters, studenten, langdurig werklozen, zieken. Ook ouderen zonder aanvullend pensioen. Voor alle duidelijkheid: er zal geen (her)keurings of sollicitatieplicht zijn. De uitkering start automatisch bij bereiken van een leeftijd.

De Belastingdienst beheert het basisinkomen zowel qua uitkering als qua belastingheffing erover.

Zowel links als rechts zullen hun gelijk vinden in bovenstaand voorstel.